Господ Исус Христос
Господ наш Исус Христос е Син Божји и Логос, втората личност на Света Троица. Кога дојде штом се исполни времето и „се воплоти од Светиот Дух и Марија Дева”, како Богочовек со Страдањата и Воскресението го спаси човечкиот род од гревот, пропадливоста и духовната смрт. Името „Исус” (грчки: Ιησούς, лат: Jesus) доаѓа од еврејското име Jeshua, скратен облик на Jehoshua. Ова име е составено од божественото име Yahweh (Јахве) во скратен облик „Yah- Yeho” и „shua”, односно: „Јахве е спасението.” Придавката „Христос” произлегува од „χρίω” = „помазува, облива” и е еквивалент на еврејскиот збор „Masiah”. Во Стариот Завет израилските цареви и првосвештеници се помазувани со осветено масло кога примале некоја служба, па затоа биле нарекувани " Господови помазаници" (Зах. 4,14). Во поширока смисла, Месија - Помазаник е Оној кому Бог Му ја доверил мисијата да го ослободи избраниот народ и Кого Евреите го очекувале на крајот на вековите. Името Исус Христос е првото исповедање на христијанската вера (Флп. 2,5-11), за во Исус од Назарет да се познае Месијата, Синот Божји, Господ и Спасител: "И секој јазик да исповеда дека Исус Христос е Господ за слава на Бог Отецот" (Флп. 2,11). Во своето исповедања кај Кесарија Филипова, Петар го познал Месијата - Христос во Јошуа - Исус од Назарет: „Ти си Христос, Синот на живиот Бог” (Мт. 16,16). Самиот Исус се поистоветува Себе со Господовиот Помазаник - Месијата, Кого Господовиот Дух го помазал да го проповеда спасението (Лк. 4,18; Дела 4,26-27). Синедрионот Го испраќа Исус кај Пилат со обвинение дека Себе се смета за Месијата. Исус бил и распнат како Месија; "Христос, цар Израилев" (Мк. 15,32).
Содржина
Земниот живот на Господ Исус Христос
Иако немал грев (Јн. 8, 46), Исус прифатил својата искупителна мисија да ја започне со крштението од Јован во Јордан (Мт. 3, 13-17). А тоа било поради тоа, да би ја исполнел светата должност (Лк. 7,29-30), односно „секоја правда“ (Мт. 3,15), но и да би ја назначел Својата крстна жртва. Овој пророчки чин – пратен од „теофанијата“, од богојавлението на Света Троица – покажува дека Исус веќе бил спремен да ги земе на Себе гревовите на светот (Јн. 1,29). После крштението во Јордан, Исус се враќа во Галилеја и интензивно се припрема за Својата мисија. Евангелистите синоптичари се сложуваат дека Исус ја започнал Својата служба после Јовановото фрлање во темница (Мт. 4,12; Мк. 1,14; Лк. 3,20 )и дека најголемиот дел на Своите јавни активности ги извршувал во Галилеја (Мт. 4,12; Мк. 1,39; Лк. 4,14). Лука говори за Исусовото патување во Самарија (Лк. 9,53), а Јован поопширно го изложува Исусовиот со жената Самарјанка покрај Јакововиот извор (Јн. 4, 1-43). Евангелистот Јован кажува дека Исус проповедал во Јудеја и дека многу пати патувал ви Ерусалим (Јн. 7,1-31), додека, пак, Евангелистот Матеј напомнува дека проповедал во Переја, од онаа страна на Јордан (Мт. 19,1). Тоа не е исклучено, зашто Исус навистина многу патуваше: „И одеше Исус по сите градови и села...“ (Мт. 9,35):во областа на Генисаретското езеро, во Капернаум (Мт. 14,31), во околината на Гергесина (Мт. 8,28), доаѓајќи дури до фениските северни градови Тир и Сидон (Мт. 15,21) и Кесарија Филипова (Мт. 14,13). Поради прогонот на Свети Јован Крстител, Исус го напуштил Назарет и се преселил во Капернаум (уп. Мк. 2,1; 9,1), место покрај Галилејското езеро, во земјата Завулонова и Нефталимова(Мт. 4,12-13). На самиот почеток на Својата спасителна мисија Исус трeбал да се бори, најпрвин против непомирливиот Божји противник, ѓаволот. Во пустината Исус постел 40 дена и имал тешки искушенија (Мт. 4,11). Ѓаволот имал намерува да го одврати Исуса од патот на кој беше тргнал. Но, Тој одлучно ги одбива ѓаволските предлози, со одговори земени од Стариот Завет (Пон. Зак. 8,3; 6,16; 6,13). Се подразбира дека времето на повлеченост во пустината било посветено на постот и нарочно на молитвата, која ја сметал како најважна припрема за Својата мисија. Заради тоа што постот бил религиозна јудејска пракса (Јн. 3,5-9), која дури и фарисеите ја почитувале (Лк. 18,12); постот ја прател молитвата. Исус го поминувал живитот во непрестајна молитва. Од малечок учествувал на служби во јудејските синагоги (Мт. 26,3). Тука се молел и пеел псалми (Мт. 15,34). И не се молел само во одлучни моменти на Својот живот (и тоа на многу начини), туку и Своите ученици ги советувал да се молат; па, дури и формулирал текст на молитвата(Лк. 11,1-4).
Според тоа, почетокот на Неговата мисија се совпаѓа со првиот конфликт со ѓаволот, против кого ќе се бори додека не го победи со Својата жртва. Јудејцитете, современици Исусови, пророштвата за Месијата ги сфатиле во строго политички и национален смисол. Од желба да се ослободат од римската власт, очекувањето на Месијата, замислуван како национален ослободител и политички ообновител, било многу големо кај јудејскиот народ во Исусовото време. Од текстовите кои говорат за Исусовото месијанство (Мт. 16,13-20; Мк. 8,27-30; Лк.9,18-21), посебно од одговорот кој го дал за време на искушувањето во пустината (Мт. 4,1-10), јасно произлегува дека Тој не се поистоветил со сликата на оној Месија кој го очекувале Јудејците во Неговото време, нагласено кажуваќи дека Неговата месијка служба нема политички карактер: „И на другите градови треба да им благовестам за Царството Божјо; зашто на тоа сум пратен“ (Лк. 4,43). Се разбира, Тој не ја отфрлил месијската служба сама по себе, онаква каква ја опишале старозаветните пророци; пред сѐ, не ја отфрлил идејата дека ќе се јави Месија во човечки облик, во лик на слуга, послушен до смрт( Филип. 2,7-8); но, го одбил онаквиот Месија кој не може да се помири со „Царството Божје“, кого луѓето го измислиле, а Бог не го сакал(Мк. 8,31-33). Значи, Тој морал да ја преуреди целата концепција за Месијата – пред сѐ од тоа што Евреите не можеле мислата за Месијата да ја поврзат со неопходноста за страдање; а Неговата концепција за Месија се содржи во зборовите дека „Синот човечки не дошол да Му се служи, туку да служи и жиотот свој да го даде во откуп за мнозина“(Мк. 10,45). Можеби поради тоа да не би се дало повод за грешно толкување на месијанската служба, Исус повеќе сакал да се молчи за Неговата истоветност со Месијата (Мт.16,20; Мк. 8,30; 9,9; Лк. 4,41); бил принуден да прибегнува кон понови и потешки називи за разбирање, а во основа идентични со поимот „Месија“, како на пример името „Син Човечки“(Мт. 9,6; Јн. 9,35).
Христос како месија
Секеко дека Исус не ја формулирал Својата концепција за Месија, критикувајќи го месијанството на своето време. Да би се разбрала правилно Неговата концепција за месијанството, не треба да се меша процесот преку кој Апостолите и мноштвото народ постепено го препознаваат Христа – Месијата, во Исус од Назарет, со личното Исусово сведочење за својата идентичност и служењето како Христос – Месија. Како што произлегува од некои евангелски делови(места), уверението(вербата)дека во Исус од Назарет е самиот Бог лично присутен, и дека го извршува спасението на светот, постепено се формирало и се зацврсувало помеѓу Неговите ученици и слушатели(Јн. 12,16).
Во почетокот се верувало дека е пророк(Јн. 4,19), или последен пророк, повисок од претходните пророци(Мк. 6,4; Лк. 7,16; 13,30; Дела 7,52), дека е нов Илија(Мк.4,25-27; 6,15; 7,16; уп. 1. Цар. 17,23-24), зашто се верувало дека Илија ќе биде претечата на Месијата(Мал. 3,23); дека е нов Мојсеј(Мк. 2,20; Дела 3,22; 7,32; уп. Изл. 4,10); дека е Јован Крстител кој воскреснал(Мк. 6,16); дека е човек потврден од Бога низ чуда(Дела 2,32; Лк. 24,19). Постојат одлучувачки моменти и дела кои допринеле за утврдување за ваквото убедеување – како што се чудата, Петровото исповедање(Јн. 6,69), прображението(Мк. 9,9), и посебно Неговото Воскреснување од мртите. Несомнено е дека стварноста на Воскресението ја зацврстила и усовршила верата дека Исус Христос е Син Божји.
Римскиот капетан, задолжен за чувањето на гробот, кој немал други докази освен природните знаци кои го прателе настанот на распетието, можел да извикне: „Навистина овој беше Син Божји“(Мт. 27,54). А апостол Тома, откако се уверил во фактот на Воскресението, извикнува: „Господ мој и Бог мој“(Јн. 20,28). Од друга страна, како што произлегува од некои текстови, Самиот Исус ја потврдил Својата месијска служба, отворено признавајќи дека е Тој Христос – Месијата. Откако во назаретската говорница го прочитал текстот од Пророк Исаија(61,1), Исус порачува: „Денеска се изврши ова Писмо во вашите уши“(Лк. 4,21). Во разговорот со жената Самарјанка, откако таа Му рекла: „Знаеме дека ќе дојде Месија кој се вика Христос; кога Тој ќе дојде, ќе ни објави сЕ“, Исус И одговара: „Ја сум – којшто со тебе говорам“(Јн. 4,25-26). На прашањето на првосвештеникот: „Дали си ти Христос, Син на Благословениот?“, Исус му одговара: „Јас сум“(Мк. 14,61-62). Според тоа, не постои никаков сомнеж дека Исус бил свестен и убеден во тоа месијанство од самиот почеток на Својата работа, Тој потврдува дека Отецот Го пратил „Кој ме прима мене, го прима Оној кој ме пратил“, (Мт. 10,40; уп. Мт. 15,24; Мк. 12,6), и дека има иста природа и иста сила како и Бог, па затоа и тражи: „Верувајте во Бога, и во мене верувајте“(Јн. 14,1).
Иако во неки прилики избегнувал отворено да каже дека е Месија, Исус секогаш исповеда дека има власт како и Бог, зашто е Син Негов. Кога јудејските власи во Ерусалим Го прашале: „Ако си ти Христос, кажи ни отворено“, исус им одовара: „Ви реков, па не верувате. Делата кои ги творам јас во името на Отецот свој, тие сведочат за мене“(Јн. 10,24-25). Тој оставил на тие кои ги слушале Неговите зборови ги виделе Неговите дела слободно да се уверат. Кога учениците на Свети Јован Крстител, кои Јован ги пратил, го прашале: „Ти ли си Оној што ќе дојде, или друг да чекаме?“, Исус Одговара: „Одете и јавете му на Јована ова што слушате и гледате: ’слепи прогледуваат и хроми одат, лепрозни се чистат и глуви слушаат, мртви стануваат и на сиромашните се проповеда евангелие‘ “(Мт. 11,5). Врз основа на тие сведоштва и докази, Апостолите и огромното мнозинство на Неговите слушатели поверувале дека Исус од Назарет е „Оној кој треба да дојде“(Мт.11,3), односно очекуваниот Месија. Затоа Исусовото месијанство сочинува дел на исповедање на верата на првата Црква: „Кој е лажливец ако не оној кој порекнува дека Исус е Христос?“(1. Јн. 2,22). Свети Кирил Ерусалимски вели дека гревот на Јудејците од Спасителовото време бил во тоа што тие, иако признаваат дека е Тој Христос, не веруваат дека е тој Исус Христос – Месија(Катихеза X, 14). За Новозаветните писатели Исусовото месијанство доаѓа од Неговото Божество. Тој е Месија, како Син Божји(Мк. 14,61-62). Гледано од таа страна, можеби најубавото име Исусово е Емануил, зашто тоа покажува дека Тој е Сам Бог кој дошол како личност меѓу луѓето, и дека Неговите дела се Божје Откровение. Тоа била заедничка вера во народот, која Никодим вака ја објаснува: „Рави, знаеме дека си учител дојден од Бога; зашто никој не може да ги твори(прави)овие чудеса кои ти ги твориш (правиш) ако не е Бог со него“(Јн. 3,2). Тој отворено исповеда: „Вам ви е дадено ги знаете тајните на Царството Божје...“(Мк. 4,11). Тој сведочи дека е неодделен од Отецот, од Кого доаѓа и Кого го нарекува "Авва - Оче", и неодделив е од Светиот Дух, кого ќе го прати како друг „Утешител“(Јн. 15,26). Тој Себе се гледа во единство со Бога – Света Троица. Затоа никој не може да каже "Господ е Исус, освен преку Духот Свет"(1. Кор.12,3).
Христос во Православната вера
Во Стариот Завет
Месијанизмот, како една од главните одлики на Стариот Завет и најсилна идеја воопшто кај Израилот е сврзувачката нишка преку која може да се воочи објавувањето на Господ Исус Христос во Стариот Завет. Уште на самиот почеток, по падот на човекот, Бог дава ветување дека потомството на жената ќе се спротивстави на непријателот и ќе го погуби, со што е дадена надежта за Божјата икономија на спасението. Еврејската есхатологија е проникната од Месијата, Кој е сметан за царски и свештенички Месија, посредник на спасението, Слуга на Јахве и Син Човечки Кој би го воспоставил Царството Божјо. И додека секој цар од Давидовата лоза е сметан како Месија (династиски месијанизам започнат од пророкот Натан) кој ја исполнува Божјата промисла за Израилот, сепак идејата за историски цар полека е напуштана и се очекувало едно апсолутно време на Неговото владение во мир, правда и благосостојба. Сите пророштва, и песни, и списи од Стариот Завет треба и мора да се читаат христоцентрично, и тоа е главната премиса на херменевтиката.
Во своите пророштва, пророкот Михеј (во петта глава) зборува дека и покрај опасноста за Ерусалим и Давидовата лоза, сепак ќе дојде спасението од Витлеем, родното место на Давид. Тука е наговестено дека „Таа што треба да роди“ ќе дојде од Давидовата лоза, што и се исполнува преку Пресвета Богородица. Светиот пророк Даниел во своето видение Го гледа Синот Човечки како иде на облаците, како знак на спротивност на четирите ѕверови. Пророкот Исаија го премостува династискиот месијанизам кон личен, чиј предвесник е пророкот Еремија: Месијата нема да биде историски цар, туку премудар и праведен владетел. Исто така, и пророкот Езекија зборува за идниот Месија и нов Давид, додека Захарија во деветтата глава зборува дека месијанскиот цар ќе се одрече од раскошот на историските цареви и ќе влезе во Ерусалим на магаре како кнезовите од старите времиња. Тој ќе биде предмет на правдата, моќната Јахвина заштита, Носител на спасението, победник со Божјата помош - понизен. Господ Исус Христос ова пророштво го исполни со Неговото Влегување во Ерусалим. Захарија говори и дек а Тој ќе биде предаден за 30 сребреници, што исто така се исполнило.
Исаија во 8 век пред Христа говори за раѓањето на Емануил (што значи „со нас е Бог“), роден од девица, Кој ќе биде Спасител и учител, и ќе врши чуда. Но Исаија оди чекор напред, и говори за Слугата на Јахве Кој е избран и исполнет со Дух, и Кој има национална и универзална задача. Како трпелив и понизен слуга, Тој со своето трпение и смрт ќе го исполни планот на Јахве кој се состои во оправдание на грешниците и на сите народи.
А Он беше изнаранет за нашите гревови и мачен заради нашите беззаконија; казната за нашиот мир падна врз Него, а преку Неговите ради ние се излекувавме. Сите ние бевме заблудени како овци, се отстрани секој од патот свој, - и Господ ги возложи врз Него гревовите на сите нас. Он беше измачуван, но стадаше доброволно и устата Своја не ја отвораше; како овца Он беше одведен на колење, и како што е јагнето пред стрижачите свои безгласно, така и Он не ја отвори устата Своја... Ќе се зарадува поради трудот на душата Своја ќе види светлина. Праведниот Слуга Мој ќе ги оправда мнозина и гревовите нивни врз Себе ќе ги понесе. Затоа Јас ќе Му дадам големо наследство, со силните плен ќе дели, зашто душата Своја на смрт ја предаде, и меѓу злодејците беше вброен и ги понесе врз Себе гревовите на мнозина и за престапниците стана посредник. (Исаија 53, 5-7; 11,12)
Токму во Страдалнот Слуга се согледува единството на двата завети, Стариот и Новиот, во страданијата на второто лице на Пресвета Троица, Господ Исус Христос.
Во Новиот Завет
Новозаветните списи, забележани од Христовите следбеници прикажуваат различни аспекти од Христовиот живот.
Евангелието според Матеј го прокажува Исус како Спасителот, преку Кого се исполнети Божјите ветувања од Стариот Завет; пораката на ова евангелие е дека Христос е овоплотен не само заради Евреите, туку и поради спасението целиот свет. Исус е прикажан како голем Учител Кој има апсолутен авторитет за толкување на Божјиот Закон и поучување за Божјото Царство. Евангелието според Марко Го прикажува Исуса како Син Божји, Богочовек во движење, динамика. Неговиот авторитет е изложен во Неговото учење и силата над демоните и власта за простување на човечките гревови. Христос за Себе зборува како за Син Човечки, Кој го дава својот живот за ослободување на луѓето од ропството на гревот и смртта. Во ова евангелие најчесто се изложени Христовите дела и чуда, а поретко и Неговите зборови.
Светиот апостол Лука во негово евангелие Го прикажува Господ Исус Христос како ветениот Месија на Израилот, и како Спасител на сето човештво. Во тоа евангелие се наѕира голема радост и грижа за луѓето и нивната природа. Нагласена е важноста на молитвата, а посебно внимание се обрнува на Светиот Дух, улогата на жените во Христијанството, како и Божјото простување на гревовите.
Јовановото Евангелие, го прикажува најдлабокиот теолошки аспект на Христовото учење и живот: Исус е претставен како Логос, Реч Божја, која се овоплотила, и живеела меѓу нас, и извршила многу чуда, за да ја распламти верата на луѓето во Него, и преку верата и љубовта да бидат спасени. Свети Јован Богослов го нагласува дарот на вечниот живот кој доаѓа преку Христа на оние кои Го прифаќаат како Вистина, Пат и Живот.
Христологија
Како втора испостас на Пресвета Троица, Господ Исус Христос е Боголичноста пред која на необичен и чуден начин наидува човечкиот ум и срце. Самата Негова Личност е невозможно да се спознае без Божја помош, за што и Самиот Тој сведочи. Дури и неговите непосредни ученици и следбеници, кои секојдневно биле со Него, ги гледале чудата кои ги вршел, ги слушале Неговите поуки и беседи, не биле способни сами по себе, со моќта на човечкото познание да Ја сфатат Неговата личност. Не ретко Тој ги прашува нив Кој е Тој, при што добива различни и често несигурни одговори. Но кога на крај му одговараат дека „Ти си Христос, Син на Живиот Бог“, Господ им посочува дека таа вистина за Него им е откриена не од нивниот човечки ум и срце, туку од Отецот небесен. Токму поради тоа Тој вели дека "никој не може Исуса да Го нарече Господ освен преку силата на Светиот Дух“.
Постојат три вистини за Исуса Христа, кои се сведуваат на една, а тие се:
- Исус Христос е вистински Бог
- Исус Христос е вистински човек
- Исус Христос е вистински Богочовек.
Секоја мисла, секој збор, секое дело на Господ Исус Христос како основа Го има Бога; единствената можна реалност која се открива во личноста на Исус од Назарет е Неговото Божество, и само во Бога Неговата личност е реална, трајна и вечна. Историски гледано, Исус се објавува Себе како Бог во тело, и тоа е основната реалност на Новиот Завет. И неговите дела се дела на жив Бог: исцеление од разни болести, опростување на гревови, воскренснување н мртви, страшниот суд, победата на смртта, дарувањето на вечен живот. Таа линија се продолжува во сведочењето на Неговите ученици, кои творат исто така божествени дела. Оваа вистина е изобразена во шест члена (од вториот до седмиот) на Символот на верата.
Христос е и вистински човек; непријателите на Христијанството често ја оспорувале божествената природа на Христос, но речиси никогаш човечката (уште и самите Евреи наумиле да Го убијат, потврдувајќи ја Неговата човечка природа). И сведоштвата на апостолите држат до тоа дека Христос е вистински човек, потполн и совршен, Кој е на натприроден начин роден од Пресвета Богородица и Светиот Дух (Лк.1,26-55; 2,4-16; Мт.1,18-25), и Е безгрешен, слободен од прародителскиот грев при што дури ни фарисеите, Неговите најжестоки противници не можеле да најдат макар една грешка во Неговиот живот, учење и делување.
Овие две вистини се слеваат во едната вистина: дека Исус Христос е вистински Богочовек, една Личност, која во својата Божествена личнот ја прима човечката природа и ги соединува во неделиво единство во личноста на Логосот Божји. Новозаветното откровение јасно сведочи дека Богочовекот секогаш се чувствува и осознава себе како едно лице. Исто така и апостолите еднодушно чувствуваат, сознаваат и исповедуваат дека Богочовекот е една единствена личност, неделива и неизменлива, и како таков Христос ја открива тајната на Бога и тајната на човекот, станувајќи темел на Христијанството.
Видете исто така
- Пасха
- Рождество Христово
- Обрезание на Господ Исус Христос
- Сретение Господово
- Свето Богојавление
- Преображение на Господ Исус Христос
- Влегување на Господ Исус Христос во Ерусалим
- Страстна седмица
- Воскресение
