Свети Андреј Јуродив

Свети Андреј Јуродив по потекло беше Словен. Во него и се всели голема Божја благодат, па можеше да проѕира во човечките тајни, ги гледаше ангелите и демоните, ги изгонуваше демоните од луѓето, ги исправаше луѓето од гревот. Имаше прекрасни виденија на Рајот и највисоките небесни Сили; Го виде Господ Христос на престолот на славата; со својот ученик Епифаниј Ја виде Пресвета Богородица во Влахернската црква како го покрива христијанскиот род со Својата одежда; слушна неискажливи зборови на небото, коишто не смееше на луѓето да им ги повтори. После нечуено тешките подвизи се упокои во 911 година и се пресели во вечната слава на својот Господ. Неговиот спомен се празнува на 2 октомври.

Житие

За време на царувањето на Лав Мудриот, синот на царот Василиј Македон некој велмож по име Теогност, купил многу робови, а меѓу овие се наоѓал и блажениот Андреј, кој по потекло бил словен, а се одликувал со прекрасна душа и тело. Бидејќи бил добродетелен, бил поставен за писар во дворот на Теогност. Андреј постојано бил исполнет со молитва кон Бога и без престан ги читал житијата на светиите.

Почеток на подвигот

Почетокот на подвижувањето на преподобниот Андреј е доста интересен. Имено една вечер, додека тој бил на молитва во својата ќелија, се појавил ѓаволот кој се обратил со зборовите: “Зарем и жолтоклунец ќе се бори против нас?!”. Блажениот Андреј од преголем страв заспал заспал со тврд сон и имал едно видение. Тој го видел небесниот (духовниот) свет поделен на два табори, ангелскиот и демонскиот. Додека се згрозувал од појавите на демоните, здогледал како едно прекрасно момче во рацете држи три прекрасни венци. Андреј го прашал момчето како може да добие барем еден венец, зашто тие биле преубави. Момчето му одговорило:”Ако го победиш огромниот црн џин, односно ѓаволот, ќе бидеш удостоен да ги добиеш сите три венци! ”. И навистина, по една тешка и исцрпувачка борба, Андрј го победил црниот џин, а прекрасното момче му ги дал на Андреј венците и му рекол: “Отсега ти си наш пријател и брат. Оди на добродетелен подвиг, биди гол и јуродив заради мене, па ќе те направам учесник во Моето царство“.

Веќе наредната ноќ Андреј се упатил на бунарот, каде со нож ја исекол својата облека и почнал на дело да го спроведува својот голем и тежок подвиг. Кога разбрал за ова неговиот господар Теогност, многу се разжалостил, го врзал со ланци и го испратил во храмот “Света Атанасија”, да му читаат молитви. Меѓутоа, и таму блажениот Андреј имал видение, кое уште повеќе го зацврстило во неговиот подвиг. Во тоа видение се појавила света Атанасија придружена од неколку девојки и еден старец, и рекла: “Учителу, овој е излечен од Оној кој му рече да биде јуродив заради него. Нему не му е потребно друго изцелување.”. Откако поминал извесно време во црквата заради лачење, Андреј бил пуштен од свештениците, кои му рекле на Теогност дека кај него нама подобрување. Теогност го одвржал од ланците и го пуштил на слобода. Правејќи се умоболен, почнал да тча и да игра по улиците и градските плоштади. Шетал по градот Цариград потполно сиромав, облечен во партали и немајќи ништо од распадливите земни нешта. Некои го исмејувале како лудак, некои го бркале од себе пазејќи се од него како од смрдливо куче, некои го сметале за демонизиран, а децата по улиците го тепале. Но блажениот Андреј сето тоа го пднесувал со постојана радост и се молел за оние што го навредуваат.

Минувајќи го животот по градските буишта, спиејќи со куќињата, Андреј за кратко време толку духовно напредувал, што Господ го удостоил со дарот на прозорливоста. Еден ден починала ќерката на некој царски великодостојник, која била побожна христијанка, и по нејзина жлба таа требало да биде погребена на општите градски гробишта. Меѓутоа, по ковчегот на девојчето, на патот до гробиштата одел и еден гробокрадец, кој мислел ноќта тајно да го откопа гробот и да ги извади сите скапоцености од него. Јуродивиот Андреј ја презрел неговата намера и го предупредил дека ако го направи тоа ќе постане слеп. Крадецот не го послусал Андреј, па вечерта кога тој се упатил да го изврши гнасното дело, починатото девојче, откако тој го соблекол потполно голо, се разбудило од вечниот сон и му удрило шлаканица. Тогаш тој го загубил својот вид, со што се исполниле зборовите на блажениот Андреј.

Чуда

Еднаш, шетајќи низ градот, Андреј видел една голема поворка која се упатувала кон гробиштата и била пратена од голема група на демони, кој, пак, радосно се веселеле и потскокнувале околу на покојникот. Во таа група на демони Андреј здогледал и еден ангел, кој бил ангелот - чувар на покојникот, како плаче и стои настрана од неговото тело. Андреј обраќајќи се како кон жив човек, го прашал ангелот што се случува, а тој му рекол дека покојникот бил многу грешен човек, кој не сакал да се покае додека бил жив, а тоа била јасна поука дека сите кои умираат непокајани ги очекуваат тешки и вечни маки.

Шетајќи низ градот по цел ден, една благочестива жена по име Варвара се удостоила да го види Андреј како огнен столб, кој се движи помеѓу луѓето и како од небото се спушта мноштво птци, кои долетале на неговата глава, а еден бел гулаб му дал и златен масленов лист. Но Андреј ѝ забранил да раскажува за ова видение, се до неговата смрт. Еден ден, додека Андреј трчал по градскиот хиподром, некој богаташ, кој јавал на коњ, поминал покрај него и го исплукал. Тогаш Андреј повторно ја видел длабочината на неговата душа и откако јавно сите негови тајни гревови, му ја претскажал и тешката смрт. И навистина, по кратко време, овој бедник во тешки маки ја испуштил својата злочестива душа.

Некој монах, кој не ги исполнувал во целост монашките завети, и бил голем среброљубец, поминувал низ Царигрaдскиот плоштад, а светиот Андреј го здогледал, но околу неговиот врат видел троглава змија, која била олицетворение на неговата среброљубивост. Не можејќи да пoднесе како овој слуга Божји потпаднал под ѓаволските искушенија, го повикал насамо и го поучил, ги отворил неговите духовни очи, па кога самиот монах го здогледал ѓаволот, се исплашил за својата душа, се покајал и сите пари што ги имал собрано ги поделил на сиромавите. Така, благодарение на прозорливоста на блажениот Андреј, монахот се покајал и ја спасил својата душа. Една година во Цариград фатила голема зима, така што се појавиле многу проблеми за сиромавите жители. Но, најтешко му било на свети Андреј, бидејќи тој намал апсолутно ништо. Така целиот измрзнат легнал до некое куче со цел малку да се стопли, но и кучето побефнало од него. Тогаш Андреј помислил дака се приближува неговиот живот, па ги затворил очите и почнал да му се моли на Господа да го прими неговиот дух. Меѓутоа наместо да се упокои, тој се вознел на третото небо, каде што ги бидел рајските убавини во целиот нивен сјај. Насладувајќи се на вечните блаженства, Андреј во рајот поминал цели две седмици, а кога повторно бил вратен на земјата, се разбудаил на истото место каде што заспал. Ова свое видение тој му го раскажал на смирениот Цариградски свештеник Никифор и му рекол да не раскажува за ова сѐ до смртта на препдобниот. По неговата смрт, свештеникот Никифор почнал да раскажува за ова големо чудо, а по извесно време тој го напишал и житието на Светиот Андреј.

Преподобниот Андреј иако бил безумен заради Христа, неговите подвизи ги надминуваат човечките размислувања. Тој дневно јадел по половина парче двопек, а некогаш, кога го немало ни тоа, не јадел и по неколку денови. Со вода се заситувал со по уличните бари, кои крстовидно ги благословувал, се наведнувал и ја пиел водата. Безброј пати по улиците бил тепан, исмеван, плукан, влечен, но сето тоа ја јакнело неговата душа, која како злато низ оган се прочистувала и се подготвувала за Царството небесно. Во една прилика светиот Андреј бил фатен од жени блудници и одведен во јавна куќа, со цел да го искушуваат и да го наведат на блуд. Меѓутоа, жените се прелагале во својата намера, бидејќи Андреј во себе потполно ја изгаснал блудната страст и на сите нивни блудни искушенија тој се потсмевал, притоа жалејќи ги нивните души, кои така безсрамно пропаѓале.

Преподобниот Андреј имал обичај честопати во текот на ноќта да оди по црквите заради молитва. Така, една ноќ, се упатил во храмот “Пресвета Богородица” заради молитва, но храмот бил заклучен. Свети Андреј ја осенил со крсниот знак вратата на храмот и таа веднаш се отворила. Сето тоа го забележало некое момче, кое останало без зборови, а кога погледнал во црквата, го видел преподобниот Андреј како лебди во воздухот, додека се моли. Но момчето неможело за ова чудо да разгласува низ народот, зашто свети Андреј, по обичај, му забранил да раскажува сѐ додека не почине. Во 911 година, на 1 - ви Октомври, за време на сеноќното бдение во Богородичниот Влахерински храм во Цариград, блажениот Андреј стоел на крајот од црквата, заедно со својот ученик Епиваниј, и се молел. Во четвртиот час од ноќта блажениот Андреј ја видел Заштитничката и Помошничката на сите христијани, Пресвета Богородица, како се појавила во храмот над народот со распросранет омофор во рацете и со таа облека го покривала народот. Била облечена во златоткаена порфира и целата блескала во неискажлива светлина, опкружена со апостолите, светителите, мачениците и девственичките. Наведнувајќи се на колена, Таа долго се молела, полевајќи го со солзи своето боголико и пречисто лице. Светиот Андреј, му го покажал со рака тоа јавување на Епифаниј и го запрашал: “Ја гледаш ли, чедо, Царицата и Господарката на светот, како се моли за сите нас?”. Епифаниј одговорил: ”Ја гледам, свети оче, и се восхитувам”.

Пред крајот на својот живот Андреј, почнал искрено да се моли и со солзи да плаче за своите гревови. Неговиот ученик го прашал зошто плаче, а преподобниот му одговорил дека му дошол крајот на неговиот живвот и дека блаженство е да се преселиме од овој свет во вечниот, нераспадливиот. Уште му рекол дека тој ќе стане патријарх Цариградски и го преколнал никогаш на не подига храм во негов спомен, ниту споменик, ниту на било кој начин да го прославува неговото име на земјата, а ако не го послуша, ќе наиде на големи искушенија. На крајот му рекол да не ракополага свештеници од користиљубивост, од пријателство, или пристрасност, туку да се труди што повеќе да Му угодува на Бога, со своите добродетели, да се грижи за сиромасите, бедните, немоќните и само тогаш Господ ќе е со него. Потоа Андреј, заедно со Епифаниј, поднале на колена и се помолиле на Господа. Кога завршиле со молитвата, пред нив засветил и се раширил прекрасен мириз од разни рајски миризи. Откако го благословил своето духовно чедо Епифаниј, светиот Андреј го целивал во очите, лицето и градите, и заминал. Се упатил на хиподромот, каде што нашол едно скриено место. Повторно паднал на молитва и гледајќи го мноштвото на светителе од небесата, во мир ја испуштил својата душа. На местото каде што починал, се раширил силен благопријатен мириз, а една благочестива жена, која живеела во близината, отрчала на местото, каде што доаѓал миризот. Таа била вчудовидена кога го видела сето тоа. Отрчала помеѓу луѓето да разгласи за чудото, па кога се вратила назад, телото на светителот повеќе не било тука, бидејќи Бог веќе го пренел некаде. Таа ноќ во зорите Епифаниј ја видел душата на свети Андреј, како, водена и придружувана од светите ангели и светителите, и посветла од сонцето оди на небот.

Писателот на неговото прекрасно житие, свештеникот Никифор, личниот пријател на свети Андреј, со овие зборови го напишал крајот: “Така се упокои некогаш прикриеното сонце и огнениот небоземен столб, светиот Андреј, кој заради Господа беше просјак и безумник, и странец и презрен, и ништожен и понижен, а сега син Божји по благодат, и наследник на Царството небесно. Се упокои на 28 Мај, откако 60 години тјно се подвизуваше, служејќи на Бога ...”

Светиот Андреј се упокоил околу 936 година. Житиетo на свети Андреј е напишано на грчки јазик. За прв пат го издал монахот Августин Јорданит во Ерусалим, во 1912 година, во печатницата при братството на Пресветиот Христов Гроб. Житието е запишано во Синајскиот ракопис од XVII век.