Еволуција

Еволуција е популарно име за обележување на група на научни теории кои за цел го имаат објаснувањето на очигледната сличност на различните видови, како и развојот на сложените од попростите форми на живот. На кратко, еволуцијата ги презентира мислењето дека сиот живот на земјата има заеднички предци, кои може да се лоцираат во времето до еден единствен вид. Православните христијани имаат разнообразен став во однос на соодветната реакција на оваа група научни теории. Црквата не ја прифаќа еволуцијата во целост, и нуди светоотечки одговор на сите разотидувања со науката.

Поим за еволуција

Биолошката еволуција е теорија која тврди дека сите живи битија се изменети потомци на заеднички предок кој живеел во далечното минато. Со текот на времето, еволуциската промена овозможува настанување на нови видови живот. Овој процес Чарлс Дарвин го нарекол „потекло со промени“. Во неговата книга „За потеклото на видовите“ ("The Origin of Species"), Дарвин вели: “Јас сите живи суштества ги гледам не како производи на посебно создавање, туку како линиски потомци на неколку суштества“, кои живееле во далечното минато. Дарвин верувал дека прилината поради која живите суштества се толку различни едно од друго денес е поради природната селекција, или опстанокот на најспособните. „Убеден сум дека природната селекција била најзначајното, но не и единствено, средство на промена.“

Во некои случаи застапниците на Дарвиновата теорија тврдат дека еволуцијата просто значи и промена во текот на времето. Ова нивно тврдење се отфрла од противниците на теоријата за еволуција, затоа што ниту една разумна не ја одбива реалноста на промената, и во тој случај делото на Чарлс Дарвин е ставено под прашалник; промената во текот на времето е промена, созревање и растење, но не и еволуција.

Православен одговор на еволуцијата

Православниот одговор на еволуцијата може да се подели на две широки категории, кои може да се дефинираат како компатибилисти и некомпатибилисти.

Развојот на модерната наука е карактеристичен за шеснаесетиот и седумнаесетиот век, што во случајот со еволуцијата значи дека не постои ниту еден Вселенски собор кој би дал одговор на интеграцијата на науката и верата. Како резултат на тоа, не постои ниту догматска рамка во која би се решавале можните конфликти во случај кога научните откритија противречат на откровенијата.

Исто така, постојат два модуса кои се познати од раните Отци на Црквата во однос на науката: некои Свети Отци со задоволство ги користеле придобивките од не многу развиената наука во нивното време, додека другите јасно го согледувале конфликтот меѓу науката и нивниот начин на живеење, и го избирале разбирањето преку Христијанското откровение.

Компатибилисти

Компатибилистите веруваат дека науката и теологијата се компатибилни и ги гледаат и двете како Божји откровенија кои се надополнуваат. Бидејќи Бог е изворот на откровението на Себе си (во верата) и извор на општото откровение низ природата (во науката), откритијата на науката и теологијата не би требало да си противречат; доколку пак постојат, тие се минорни и можен е договор кој правилно ќе го дефинира откровението, и ќе ги помири навидум непромирливите искатели на Божествената Вистина.

Некомпатибилисти

Некомпатибилистите се држат до ставот дека науката не може да биде компатибилна, односно согласна со верата. Нивното верување најчесто се заснова на два става: дека науката е философски заснована на еден вид на натурализам, или дека Божјото откровение е непогрешливо, и токму затоа, доколку постои конфликт помеѓу верата и науката, тоа е поради несовршеноста на науката. Ова мислење се занова најмногу на сомнежот во можноста на човечкиот ум да дојде до веродостојни заклучоци.

Статии и студии

• Митрополит Јеротеј Влахос, „Православно богословие и наука“, корисен вовед во широката врска меѓу науката и Православието (англ.)

Компатибилистички

• Д-р. Џон Бујамра, „Православната идеја за создавањето“ (PDF) Преглед на православната космолигија, наменет за учители и младински лидери. (англ.)
• Отец Јован Брек „Ex Nihilo, Ниодшто“
• Кевин Васил Фритс „За догмата на создавањето“ (англ.)
• Отец Григориј Халам, „Православие и Креационизам“(англ.)
• Д-р. Александар Каломирос, „Шесте утра“ (англ.)
• Отец ѓакон Андреј Кураев, „Може ли православниот верник да стане еволуционист?“ (англ.)
• Отец ѓакон Андреј Кураев, „Православие и Креационизам“ (англ.)
• Џон Малетис, „Нека биде Светлина: Православна теорија за човечката еволуција за 21 век“ (англ.)
• Отец проф. д-р. Џорџ Металинос, „Верата и науката во православната гносеологија и методологија“ Кус осврт на еволуцијата (англ.)
• Александар, Епископ на Буенос Аирес и Јужна Америка. „Потеклото на светот и човештвото: Обид за помирување на библиското толкување и научните достигнувања. (англ.)
• Отец Георгиј Никозисин, „Креационизам наспроти еволуција (англ.)
• Џорџ и Елизабет Теокритоф, „Битие и Создавање: Кон дебатата“ (PDF) — Осврт на делата на отец Серафим Роуз (англ.)
• Митрополит Калистос Вер, „Православие и Еволуција“, видео. (англ.)

Некомпатибилистички

• Ефрем Хју Бенсусан, „Православието и пост-христијанската интелигенција: Одговор на Архиепископот Лазар (Пухало), дел 1“ (англ.)
• С. В. Буфееф, „Зошто православниот верник не може да биде еволуционист“ (англ.)
• Отец Дамаскин Христенсен, Интервју со о. Дамаскин (англ.)
• Отец Серафим Гаскоињ, „Еволуција: Новиот фундаментализам“ (англ.)
• Отец Серафим Роуз, „Книгата Битие, Создавањето и Првиот Човек: Православен поглед“ Неколку поглавја од книгата на отец Серафим Роуз за создавањето од патристичка перспектива. (англ.)
• Отец Серафим Роуз, „Книгата Битие и Правиот Човек: Православно патристичко разбирање“ (англ.)