Рождество на Пресвета Богородица
Пресвета Дева Богородица е родена од стари и бездетни родители, благочестиви Јоаким и Ана како одговор на нивните молитви, за самата да биде родителка на Месијата. Православните христијани не веруваат во Римокатоличкото учење дека Марија е девствено зачната, а со тоа и зачувана прародителскиот грев. Црковното предание нѐ учи дека Марија, како и сите други луѓе, го наследила прародителскиот грев, бивајќи зачната по природен, човечки пат, и токму затоа ѝ било потребно спасението, како и на целиот човечки род, иако бива истовремено и пренепорочна.
Празнување
Празникот Рождество Богородично го прославува раѓањето на Марија, неа Самата како Божја Мајка, но и Нејзините благочестиви родители. Тоа е првиот голем празник во новата литургиска година, означувајќи го почетокот на циклусот на човековото спасение.
Стихирите на празникот се полни со различни имиња за Марија, како Сад на Светлината, Книга на Животот и Словото, Источна Врата, Престол на Премудроста и слично. Тие се засновани од изворната инспирација на Стариот и Новиот завет. На трите библиски извадоци (паримии), што се читаат на Вечерната богослужба, застапени се пророштва за Неа: Скалата од сонот на партијархот Јаков, која што го соединувала небото и земјата и местото наречено Божји дом и врата небесна (Мој. 28, 10-17), го означува единството меѓу Бога и луѓето што е остварено најпотполно и најсовршено - и духовно и физички - во Марија Богородица, Божјата Родителка. Така и визијата на храмот со вратите кон Исток кои биле постојано затворени и полни со славата Господова ја символизираат Марија - во празничните химни наречена дом Господов полн со славата Господова (Ез. 43. 27-44, 4). Според Изреките Соломонови (9, 1-11) Марија се поистоветува со Дом којшто Премудроста за себе го изградила.
Евангелското читање на Утрената богослужба е исто како и на сите Богородични празници:
„Мојата душа Го велича Господа, и мојот дух се зарадува во Бога, Спасителот мој, оти го виде смирението на Својата слугинка, и ете, отсега ќе ме ублажуваат сите родови” (Лк. 1,47).
Апостолското читање на Литургијата е познатиот цитат за доаѓањего на Божјиот Син, Кој прими лик на слуга и стана ист со луѓето (Фил. 25-11), а од Евангелието се чита местото како и за сите Богородчни празници: Некоја жена меѓу народот ја величала Исусовата Мајка, а самиот Господ, одговорил дека, истата таа благодат што ја примила неговата Мајка е наменета за сите што го слушаат Божјото слово и го извршуваат (Лк. 11, 27-28). Затоа, на празникот Рождество на Богородица се прославува и тоа што со Божјата благодат - сето човештво, секој христијанин го прима тоа што го примила Пресвета Богородица – големата благодат, што им е дадена на сите луѓе со Христовото раѓање од Дева.
Химнографија
Тропар
- глас четврти
- Твоето раѓање, Богородице Дево, радост му возвести на целиот свет,
- зашто од Тебе изгреа Сонцето на правдата - Христос, Бог наш;
- и откако ја урна клетвата, ни даде благослов;
- кога ја уништи смртта, ни даруваше вечен живот.
Кондак
- глас четврти
- Јоаким и Ана од срамот на бездетноста, и Адам и Ева од смртната пропадливост:
- се ослободија Пречиста, во твоето свето раѓање.
- Затоа празнуваат и твоите луѓе, кои се избавија од вината на прегрешенијата, со воскликнување:
- Неплодната ја раѓа Богородица и Хранителка на нашиот Живот.
Задостојник
- глас осми
- Величај го, душо моја, преславното раѓање на Божјата Мајка.
- Туѓо им е на мајките девството, и необично - раѓањето деца за девојките:
- на Тебе, Богородице, обете се случија.
- Затоа, сите земни народи, постојано те величаме.