Велокопостна молитвa

Свети Ефрем Сирин

Великопостната молитва на свети Ефрем Сирин (грчки: Εὐχή τοῦ Ὁσίου Ἐφραίμ, Euchē tou Hosiou Ephraim) е молитва која се припишува на Свети Ефрем Сирин која најчесто се употребува за време на Великиот пост. Се смета дека во неа најјасно се содржи духот на Великиот пост и токму затоа, како молитва за постот пар екселанс се кажува два пати во Литургијата на претходно осветени дарови од понеделник до петок, и многу често во секојдневието во постот, приватно. Историски, постојат две верзии на оваа молитва - грчка и словенска.

Грчка верзија

Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, καὶ ἀργολογίας μή μοι δῷς.

Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς, καὶ ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ.

Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαι μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα, καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητὸς εἶ, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν

Преводот (буквален) на грчката верзија би гласел:

Господи и Владико на мојот живот, не давај ми дух на мрзливост, униние, властољубие и празнословие.

Дарувај ми мене, твојот слуга, дух на целомудрие, смиреноумие, трпение и љубов.

Да, Господи и Цару, дарувај ми да ги видам моите согрешенија и да не го осудувам братот мој, зошто благословен си во вековите на вековите. Амин.

Грчката верзија е стандардна форма на оваа молитва која, со помали варијации, се користи во Грчката Православна Црква, и помесните православни цркви во грчкиот и арапскиот свет.

Црковнословенски верзии

Пред-Никонска верзија

Најраните Црковнословенски преводи на оваа молитва ја имаат следната форма:

Господи и владико животѹ моемѹ, духъ оунынїѧ, небре жεнїѧ, срεбролюбїѧ и празднословїѧ ѿжεни ѿ мεнε.

Духъ же цѣломѹдрїѧ, смиренїѧ, терпѣнїѧ и любве дарѹй ми рабѹ твоемѹ.

Ей Господи Царю, даждь ми зрѣти моѧ согрѣшенїѧ, и еже не ωсуждати брата моегω, якω благословенъ еси во вѣки. Аминь

Преводот би гласел:

Господи и Владико на мојот живот, дух на униние, небрежност, среброљубие и празнословие отстрани од мене.

Дух на целомудрие, смиреноумие, трпение и љубов дарувај ми мене, слугата твој.

Да, Господи, Цару, дарувај ми да ги видам моите согрешенија и да не го осудувам братот мој, зошто благословен си во вековите. Амин.

Постојат две интересни разлики во овие две верзии на молитвата на свети Ефрем Сирин.

Првата, околу делот „дух на униние...“, грчката верзија употребува μή μοι δῷς со значење не давај ми, додека црковнословенската користи ωтжεни ωт мεнε, што значи отстрани од мене. Следно, таму каде што на грчки се вели περιέργια/periergia, на црковнословенски небрежεнїѧ што значи невнимателност, или потиштеност, за што од друга страна, на грчки се вели ακηδία/akêdia, и претставува класичен монашки грев. Дали овие разлики се однесуваат на различни оригинали од кои се преведува, или рефлексија на национални карактерни белези, не е јасно. Оваа молитва е потисната во Русија преку литургиските примени на патријархот Никон во 1656 година, но и денес се користи од некои заедници.

Киевска верзија од 1639 година

Господи и владыко живота моегω, духъ оунынїѧ, небрежεнїѧ, любоначалїѧ и празднословїѧ ѿжεни ѿ мεнε.

Духъ же цѣломѹдрїѧ, смиреномѹдрїѧ, терпѣнїѧ и любве, дарѹй ми рабѹ твоемѹ.

Ей Господи Царю, даждь ми зрѣти моѧ согрѣшенїѧ, и не ωсуждати брата моегω, якω благословенъ еси во вѣки вѣковъ. Аминь

Оваа форма може да се најде во Киевскиот Служебник на Петар Могила. Некои промени се направени во поглед на падежните форми, и употребен е генитив (живота моегω) наместо дативот (животѹ моемѹ) за кој се сметало дека е премногу архаичен. Во суштина, и оваа верзија ги има истите разлики со грчката.

Никонска верзија од 1656 година

Господи и владыко живота моегω, духъ праздности, оунынїѧ, любоначалїѧ и празднословїѧ не даждь ми.

Духъ же цѣломѹдрїѧ, смиренномѹдрїѧ, терпѣнїѧ и любве, дарѹй ми рабѹ твоемѹ.

Ей Господи Царю, даруй ми зрѣти моѧ прегрѣшенїѧ, и не ωсуждати брата моегω, якω благословенъ еси во вѣки вѣковъ. Аминь

Ова е верзијата која може да се најде во изданијата на служебниците објавени во 1656 година од Московскиот Патријарх Никон, како одговор на неговата желба за непостоење на ниту една разлика меѓу грчките и московските книги. Оваа верзија претставува буквален кој е совпадлив со грчкиот, и моментално се користи во Руската Православна Црква (Московската Патријаршија и Руската Задгранична Црква), Украинската, Белоруската, Српската, Македонската, Бугарската и другите помесни словенски Православни цркви.

Поклони

Оваа молитва се чита двапати, на крајот од секоја великопосна богослужба од понеделник до петок (во сабота и недела таа не се чита затоа што богослужбите во овие два дена се разликуваат од општиот образец на великопосните служби). При првото нејзино читање, по секоја прозба се прави земен поклон. Потоа, дванаесет пати се чита „Господе, помилуј ме грешниот“ проследена со појасни поклони. Потоа повторно се чита целата молитва, по којашто се прави еден земен поклон.

На други јазици

Великопосната молитва на романски јазик

Doamne şi Stăpânul vieţii mele, duhul trândăviei, al grijii de multe, al iubirii de stăpânire şi al grăirii în deşert nu mi-l da mie.

Iar duhul curăţiei, al gândului smerit, al răbdării şi al dragostei, dăruieşte-l mie, robului Tău.

Aşa Doamne, Împărate, dăruieşte-mi ca să-mi văd greşalele mele şi să nu osândesc pe fratele meu, că binecuvântat eşti în vecii vecilor. Amin.

Романската верзија го следи грчкиот превод.

Великопосната молитва на украински јазик

Господи і Владико життя мого, дух млявости, недбайливости, владолюбства й пустослів’я віджени від мене.

Дух же доброчесности і смиренномудрія, терпіння й любови даруй мені, недостойному рабові Твоєму.

Так, Господи Царю, дай мені зріти мої прогрішення і не осуджувати брата мого, бо Ти благословен єси на віки віків. Амінь.

Украинскиот превод е близок на верзијата на Петар Могила.

Надворешни врски

• Страницата на АКМПЕ