Никејска ера

Црковната историја претставува важен дел на Православната христијанска вера. Православните христијани во значајна мера се дефинирани од континуитетот и полнотата со сите оние претходно упокоени во верата отци, кои први ја примиле и проповедале благата Вистина за Господ Исус Христос на светот: оние кои помогнале во правилно исповедање и изразување на Православието, и кои продолжуваат да се движат кон непроменливото а сепак постојанодинамично Свето Предание на Православната Црква.

Никејска ера (325-451)

• 325 Прв вселенски собор одржан во Никеја, кој ја осудува Аријанската ерес, ја поставува Пасхалијата и го објавува Никејскиот Символ на верата (подоцна надополнет, Никео-Цариградски Символ), и го поставува приматот на Апостолските Мориња во Рим, следен од Александрија, Антиохија и Ерусалим.
• 326 Откривање на Чесниот Крст од светата царица Елена; крал Миреј од Грузија станува Христијанин.
• 328 Св. Атанасиј Велики станува Епископ Александриски
• 329 Св. Атанасиј Велики го раколопага Фрументиј за свештеник и го испраќа да ја евангелизира Етиопија
• 330 Византиум е преименуван во Константинопол / Нов Рим, Христијански главен град на Римската Империја, и е посветен на Пресвета Богородица од светиот цар Константин; авва Амон и Макариј Велики основаат манастири во египетскиот Скит.
• 336-338 Св. Атанасиј Велики е прогонет во Трев, околност која ја користи за ширење на монашкото правило на св. Пахомиј Велики и будејќи го интересот за монаштво во Европа.
• 337 Упокојување на св. цар Константин.
• 340 Вулфил го прифаќа Аријанството.
• 341 Антиохијскиот Собор одржан; царот Констанциј ги забранува и пропишува смртна казна за паганските жртвувања и магиски ритуали.
• 345 Упокојување на св. Николај Мир-Ликијски.
• 348 Упокојување на св. Пахомиј Велики и Спиридон Тримфутски.
• 350 Св. Нинијан ја основа Црквата Кандида Каса во Шкотска.
• 351 Појавување на Крстот над Ерусалим.
• 355 Упокојување на св. Нина Кападокиска (Грузиска, рамноапостолна).
• 356 Упокојување на св. Антониј Велики.
• 357 Одржан Сирмискиот собор (денешна Сремска Митровица), од кој произлегува аријанската ткн. Бласфемија од Сирмиум.
• 358 Св. Василиј Велики основа манастир во Понт; почеток на монаштвото.
• 359 Одржани Соборите во Селеукија и Римини.
• 360 Св. Мартин од Турс го основа првиот манастир во Франција; изградена цариградската Света Софија.
• 362 Антиохиска схизма (362-414).
• 361-63 Јулијан Апостат станува Римски император; обид да се возобнови паганството.
• 364 Одржан Соборот во Лаодикија.
• 367 Св. Атанасиј Александриски го пишува Пасхалното писмо, и за прв пат го дефинира Новозаветниот Канон; упокојување на св. Илариј Пиктавијски.
• 373 Упокојување на св. Атанасиј Велики и св. Ефрем Сирин.
• 374 Амвросиј е избран за Епископ на Миланската Катедра.
• 375 Св. Василиј Велики го пишува „За Светиот Дух“.
• 376 Визиготите го прифаќаат Аријанството.
• 379 Упокојување на св. Василиј Велики; императорот Грацијан го издигнува Римскиот Епископ над другите епископи од неговата јурисдикција.
• 380 Христијанството е воспоставено како официјална религија во Римската Империја од страна на императорот Теодосиј Велики; Соборот во Сарагоса го осудува Прискилијанизмот.
• 381 Одржан Втор вселенски собор во Цариград, кој го осудува Македонијанизмот/Пневматомахијанизмот и Аполинаријанизмот, објавувајќи ја светоста на Светиот Дух, потврдувајќи го претходниот Собор, и дополнувајќи го Никео-Цариградскиот Символ; Аријанските епископи се расчинети од страна на Амвросиј Милански на Соборот во Аквилеја.
• 382 Папата Сирициј за прв пат во историјата се здобива со титулата Pontifex Maximus.
• 383 Упокојување на св. Фрументиј од Аксум.
• 384 Соборот во Бордо го осудува Прискилијан.
• 385 Упокојување на св. Григориј Нисски.
• 386 Упокојување на св. Кирил Ерусалимски.
• 387 Блажен Августин е покрстен од св. Амвросиј Милански.
• 391 Упокојување на св. Григориј Богослов.
• 391-392 Затворање на сите нехристијански храмови во Империјата; св. Теодосиј Велики со декрет ги забранува Елеуските мистерии и предизвикува постепено изумирање на паганските жртвување во Александрија и Рим.
• 392 Упокојување на св. Макариј Велики.
• 393 Одржан Хипонскиот собор, кој го објавува Канонот на Светото Писмо; императорот Теодосиј го забранува одржувањето на Олимписките игри како пагански фестивал.
• 394 Св. Епифаниј Кипарски ги напаѓа оригеновите учења како еретички; одржан Цариградски собор.
• 395 Блажен Августин станува Епископ Хипонски; положување на Богородичниот појас во црквата на Богородица Халкопратеа во Цариград; поделба на Империјата со упокојувањето на св. цар Теодосиј Велики.
• 397 Картагинскиот собор го објавува канонот на Светото Писмо; упокојување на св. Мартин Турски и св. Амвосиј Милански.
• 398 Св. Јован Златоуст е избран за Архиепископ на Цариград.
• 399 Анастасиј Римски и други епископи го осудуваат оригеновото учење.
• 401 Блажен Августин го пишува „Исповеди“; папата Инокентиј I го поддржува св. Јован Златоуст и го осудува пелагијанизмот.
• 402 Порфириј од Газа се здобива со императорски декрет со наредба за затворање на паганските храмови во Газа.
• 403 Пребегнување на св. Патрик во Ирска;
• 404 Мачеништво на Телемахос, што резултира со едикт на императорот Хоросиј кој ги забранува гладијаторските борби.
• 405 Латински превод на Светото Писмо како Вулгата од страна на Софрониј Евсевиј Јероним.
• 407 Упокојување на св. Јован Златоуст во прогонство.
• 410 Падот на Рим под Визиготите.
• 410 Аријанскиот Собор во Селеукија ги прогласува Месопотамските несторијански епископи за независни од православниот епископат.
• 411 Пелагиј е осуден на Картагинскиот собор.
• 412 Св. Кирил го наследува неговиот вујко Теофил како Папа Александриски; Хонориј го осудува Донатизмот.
• 415 Св. Јован Касијан основа манастир во Марсеј.
• 418 Основање на аријанско Визиготско Кралство на земјата подарена од императорот Хонориј.
• 418-24 Соборот во Картагина фрла анатема на Пелагијанизмот, со што ја оправдува Авустиновата антропологија.
• 426 Блажен Августин ја пишува книгата „За Градот Божји“.
• 426 Нестор е избран за патријарх Цариградски.
• 429 Целестин I, Епископ Римски, испраќа Епископи на мисија во Британија за справување со пелагијанската ерес; упокојување на Св. Сисој Велики.
• 430 Петар Ивериски основа манастир во близина на Витлеем.
• 431 Одржан Третиот вселенски собор во Ефес, кој ги осудува несторијанизмот и пелагијанизмот, потврдувајќи ја употребата на името «Богородица» за Дева Марија, и потврдувахќи ја автокефалноста на Црквата во Кипар.
• 435 Упокојување на Свети Јован Касијан и Свети Акакиј Мелитински; Несториј протеран во манастир во Сахара со императорски указ.
• 438 Објавен Кодексот на Теодосиј.
• 439 Вандалите ја освојуваат Картагина.
• 444 Упокојување на Кирил Александриски; Лав Велики, Епископ Римски ја аболицира Галската викарија.
• 445 Императорот Валентијан Трети објавува декрет за признавање на приматот на Римскиот Епископ.
• 447 Земјотрес во Цариград, настан при кој едно дете е воздигнато до небесата, каде ја слуша Трисветата песна.
• 450 Основани се првите манастири во Велс.